در لباس زنانه لرهای بختياري چادر وجود نداشته و بعدها وارد فرهنگ آن‌ها شده است. استفاده از چادر تنها به شركت در مهماني‌ها و يا مراسم عزاداري محدود مي‌شود. همچنين معمولا زنان مسن‌تر دور سرخود پارچه‌هاي سياه و نازكي به طول نيم متر مي‌بندند كه در زبان محلي به آن “مي نا” گفته مي‌شود. بيرون بودن گوش زنان بختياري نيز به فرهنگ این قوم باز مي‌گردد زيرا صدا نقش اصلي در زندگي عشايري ايفا مي‌كرده است. به همين خاطر زنان بختياري براي شنيدن صداهاي كوهستان، گله، حركت حيوانان وحشي و… گوشهاي‌شان را خارج از پوشش روسري‌هايشان قرار مي‌دهند.
يونس شفيعي دوستدار میراث فرهنگی میگوید: “دالو” كه به پير زن طوايف در قوم بختياري اطلاق مي‌شود، به شكلي رهبري كوچ را به عهده دارد كه در بيش‌تر نزاع‌ها و مشكلات سخن او حرف اول و آخر به شمار مي‌آيد زيرا هدايت نسل جوان قوم با “دالو” است.
اين دوستدار ميراث فرهنگی توضيح داد: هر زن بختياري در هر شرايط سني پوشش و زيورآلات خاص خود را دارد. لباس دخترها از رنگ‌هاي بسيار شاد دوخته مي‌شود كه رابطه مستقيمي با رنگ طبيعت دارد. همان طور كه نام آن‌ها برگرفته از گل و زيبايي‌هاي طبيعي است.
وي ادامه داد: لباس دختران با سليقه بسيار خاص متعلق به خودشان و با توجه به شرايط زندگي در كوهستان انتخاب مي‌شود. لباس زنان بختياري شامل پيراهني بلند است كه تا زانو ادامه دارد و “شولار قري”، “مي نا” و “لچك” نام دارند.
او يادآور شد: دوخت لباس‌هاي محلي و انتخاب رنگ‌هاي متعلق به هر نسل بر عهده زن بختياري است. در دوخت پيراهن‌هاي محلي شكاف‌هايي 2 گوشه آن به منظور مشخص شدن بهتر چين‌هاي تنبون قري ايجاد مي‌كنند. اين تنبون با لباس‌هاي زنان زردشتي يكي است. به اين معنا كه در آن زمان نيز زنان دامن‌هايي قري به اين شكل با تنبون‌هايي كه تا زانو كشيده مي‌شد، مي‌پوشيده‌اند.
شفيعي گفت: زنان بختياري براي راحتي در راه رفتن و مشخص شدن رقص چين‌هاي تنبون خود شلوارهايي تنگ شبيه به ساپورت مي‌پوشيده‌اند. “مي نا” نيز نام روسري محلي است كه زنان بختياري بر سر مي‌گذارند و رنگ‌هاي آن نسبت به سن زنان و دختران متفاوت است.
وي اظهار داشت: روسري دختران جوان الواني يا سفيد رنگ است كه به همراه پولك‌هاي ريز از الوان، روسري و يا حاشيه‌هاي آن را مي‌پوشانند تا زيباتر شده و در هنگام حركت صدا كند. زنان بختياري به جاي پولك سكه‌هايي از طلا و نقره بر روسري‌هايشان وصل كرده و لچك بر سر قرار مي‌دهند. لچك كلاهچه‌اي است كه زنان بختياري پس از بافت گيسوان خود بر سر مي‌گذارند.
او تصريح كرد: زنان بختياري علاوه بر لچك پيشاني خود را نيز با سكه‌هايي از طلا و نقره پر مي‌كنند. لچك بر سر كردن ميان همه زنان بختياري مرسوم است اما دختران كم‌تر بر سر مي‌گذارند. زنان چيز ديگري شبيه به كت كوتاه بر تن مي‌كنند كه “دلك” نام دارد و از جنس مخمل مي‌باشد. “دلك” از رنگ‌هاي متفاوت و آستري گل‌دار دوخته مي‌شود كه حاشيه آن را با رنگ‌هاي طلايي يا زرد به شكل زيگ‌زاگ مي‌دوزند.
او بيان كرد: زنان بختياري در پوشش محلي بر پيراهن خود پيراهن ديگري بر تن مي‌كنند كه “جوه” نام دارد. زنان در دوخت “جوه” از رنگ‌هاي شاد استفاه مي‌كنند و تنها زنان عزادار هستند كه جوه تيره مي‌پوشند. استفاده از رنگ‌هاي متنوع و شاد در لباس زنان بختياري از اهميت ويژه‌اي برخوردار است به طوري كه رنگ سرخ تنها رنگ ثابت در لباس آن‌ها است كه هيچ گاه عوض نمي‌شود. رنگ سرخ لباس زنان بختياري برگرفته از رنگ سرخ و شاد گل‌هاي كوه‌هاي زاگرس است.
اين دوستدار ميراث فرهنگي گفت: در لباس زنان بختياري چادر وجود نداشته و بعدها وارد فرهنگ آن‌ها شده است. استفاده از چادر تنها به شركت در مهماني‌ها و يا مراسم عزاداري محدود مي‌شود. همچنين معمولا زنان مسن‌تر دور سر خود پارچه‌هاي سياه و نازكي به طول نيم متر مي‌بندند كه در زبان محلي به آن “مينا” گفته مي‌شود. بيرون بودن گوش زنان بختياري نيز به فرهنگ اين قوم بازمي‌گردد زيرا صدا نقش اصلي در زندگي عشايري ايفا مي‌كرده است. به همين خاطر زنان بختياري براي شنيدن صداهاي كوهستان، گله، حركت حيوانان وحشي و… گوشهاي‌شان را خارج از پوشش روسري‌هايشان قرار مي‌دهند.
وي افزود: لباس زنان بختياري نسبت به شرايط زندگي عوض مي‌شود اما رنگ آن‌ها هميشه شاد است. سوزن‌دوزي لباس‌ها، رختخواب‌ها و… از ديگر هنرهاي زنان عشاير است. همچنين دست‌بافت‌هاي زنان عشاير بختياري زبان‌زد همگان است.
او خاطرنشان كرد: علت گره زدن گيسوان زنان بختياري و قرار دادن آن در دو طرف صورتشان در اين فرهنگ به دلايل مختلف است كه به گواه پيرزن‌هاي بختياري اشاره به گره خوردن زندگي آن‌ها با همسرانشان است و رسم ديرينه‌اي همانند زنان زردشتي دارد. پَل (گيسوان) زنان بختياري همانند كمر زردتشتيان كه 72 گره زده مي‌شد، 38 گره دارد كه به تعداد گره‌هاي آن سن زن مشخص مي‌شود.
شفيعي توضيح داد: ايرانيان رسمي به نام “گيسو برون” دارند كه اين آيين در ميان زنان بختياري نيز اجرا مي‌شود. به اين معنا كه اگر زني يك از عزيزان مرد خود همانند پدر، شوهر و يا برادر را ازدست دهد گيسوانش را مي‌برد. پس از آن گسيوان بريده زن را به نشانه عزاداري به “مانگه” آويزان مي‌كنند. اين آيين در دوران اساطيري و پس از مرگ سياوش نيز اجرا شده است.
او تصريح كرد: گيسو در فرهنگ بختياري نشانه عصمت و وقار يك زن است به طوري كه هر زني كه كار زشت و ناسزايي انجام مي‌داد گيسوانش را مي‌بريدند كه اين خود بدترين نوع تنبيه براي زنان نابكار در اين فرهنگ به شمار مي‌آمد.
وي گفت: زنان در فرهنگ بختياري براي آرايش خود از وسايلي هم‌چون سورمه، گل‌هاي سرخ كه پس از خيساندن در آب براي سرخ كردن لب‌ها و گونه‌ها استفاده مي‌شده و همچنين سوراخ كردن سمت چپ بيني دختران تازه عروس شده، استفاده مي‌كرده‌اند.
برگرفته از: loor.ir
ستین لر: در این مقاله نکاتی چند در خصوص فرم و شکل لباس زنان بختیاری آمده که بنظر میرسد نویسنده اطلاعات کافی در این زمینه نداشته و بعضی توضیحات ایشان شاید با لباس زنان قوم دیگری همخوانی داشته باشد. از دوستان بختیاری تقاضا میشود توضیحات لازم را به ستین لر اطلاع دهند.
۱. پوشش سر”لچک و مینا: لچک کلاهی است که زیر مینا استفاده و با انواع سکه‌های قدیمی، مروارید، سنگ و پولک تزیین میشود و انواع گوناگون دارد. سیخکی، ریالی، صدف، که رایج‌ترین آن ریالی می‌باشد که از سکه‌های قدیمی استفاده میشود.
۲. مینا: روسری از جنس حریر و ابعاد بسیار زیاد به شکل مستطیل است که به‌صورت بسیار ویژه‌ای به سر می‌کنند. مینا را با سنجاق محکم توسط بندی از یک‌سوی لچک به‌سوی دیگر آن از پشت سرشان می‌آویزند که به آن سیزن گفته میشود و بعد موهای جلوی سر را تاب می‌دهند و از زیر لچک بیرون می‌آورند و در پشت مینا پنهان می‌کنند وآن موها را ترنه می‌نامند و با مهره‌هایی با رنگ‌های گوناگون آن را تزئین می‌کنند که جلوه‌ای خاص به زیبایی مینا می‌دهد.
۳. تن‌پوش زنان بختیاری پیراهنی است به نام جومه یا جوه این پیراهن معمولاً دو چاک در اطراف کمر دارد و تا پایین کمر میرسد و زیر آن دامن بسیار پرچینی به نام شولارقری می‌پوشند که برای تهیه آن گاه از ۸ تا ۱۰ متر پارچه استفاده میشود.
۴. جلیقه (جلیزقه) روی پیراهن پوشیده میشود که از جنس مخمل است. همچنین زنان بازوبندی (بازی‌بند) نیز بدست می‌کنند که با مهره‌های رنگی و سنگ تزیین میشود. البته استفاده از آن خیلی عام نیست و بیشتر در عروسی پوشیده میشود.
۵. پوشش پایین تنه از شلواری معمولی و گیوه استفاده میشود.
رنگ لباس زنان بختیاری الهام گرفته از طبیعت است. زنان و دختران جوان در رخت‌های خود از رنگ‌های روشن استفاده می‌کنند و رنگ لباس خانم‌های مسن به دلیل احترام به سن و سال آن‌ها تیره‌است.