شواهد باستان‌شناختی نشان می‌دهد که نخستین انسان‌های هوشمند که اصطلاحا به هوموساپین معروفند (انسان‌هایی که از نظر آناتومی به شکل انسان‌های امروزه بوده‌اند) برای اولین بار در کوهستان زاگرس نیز پا به عرصه ظهور گذاشته‌اند.
در این میان، شواهد حضور انسان هوشمند در غار کلدر در دره باستانی خرم آباد با قدمتی بیش از ۵۴ هزار سال، نه فقط در ایران بلکه در غرب قاره آسیا به عنوان قدیمی‌ترین شاهد قلمداد می‌گردد.
مستند «کهن زاگرس» ساخته برادران ملکی درباره غار کلدر و پیشینه‌این غار کلدر. بهروز بازگیر در این مستند درباره اهمیت غار کلدر خرم آباد سخن می‌گوید.
دکتر بهروز بازگیر (باستان شناس و پژوهشگر در دانشگاه UNIVERSITAT ROVIRA i VIRGILI – کشور اسپانیا) درباره این محوطه گفت: سلسله جبال زاگرس به عنوان زادگاه نخستین گونه‌های بشری و بسیاری دیگر از نخستین‌های تاریخ ایران زمین همواره نقش بسزایی درفرایند تکامل فرهنگی ایرانیان ایفا نموده است.
اولین نشانه‌های رفتارهای آئینی و نخستین باورهای بشری در ایران نیز در کوهستان‌های زاگرس در غار یافته خرم آباد با قدمتی در حدود 39 هزار سال به دست آمده است.
در این غار علاوه بر وجود حجم فراوانی از گل اخرا در نهشته‌های باستانی آن (که موادی کاملا وارداتی محسوب می‌شود)، وجود صدف‌های تزئینی که از خلیج فارس به آنجا آورده شده است نشان از مراحل آغازین باورها و آئین ها درایران زمین دارد.
قدیمی ترین محوطه حضور انسان هوشمند در غرب آسیا
نخستین شواهد اهلی کردن حیوانات و گونه های گیاهی در ایران (مربوط به عصر نوسنگی) با قدمتی در حدود 10 هزار سال نیز در کوهستان‌های زاگرس در محوطه‌های باستانی در دهلران ایلام، گنج دره کرمانشاه، تپه عبدالحسینی نورآباد دلفان و چند محوطه در خرم آباد به دست آمده است.
مصادف با آن زمان، اولین نقاشی‌های دست بشر در ایران نیز در این منطقه در همیان کوهدشت لرستان (غارهای میرملاس و دوشه) به دست هنرمندان این سرزمین بر روی دیوارهای این غارها نقش بسته‌اند.
از دیگر نخستین‌های زاگرس در منطقه لرستان امروزی می توان به کشف اولین آلیاژ فلز در جهان نام برد که مردمان این سرزمین توانستند با ترکیب مس و قلع موفق به ساخت مفرغ یا برنز شوند که با خلق شاهکارهایی هنری برای هزاران سال به بی‌نظیرترین صنعتکاران جهان باستان در این تکنیک مبدل شوند.
برگرفته از: پایگاه خبری گُلوَنی