ﮔﻮﯾﺶ ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﮔﻮﯾﺶﻫﺎﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﮐﻬﻦ ﻟﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﯾﺶ ﻗﺮﺍﺑﺖ ﻧﺰﺩﯾکی ﺑﻪ ﮔﻮﯾﺶ ﻟﺮﯼ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﮔﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻩ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﯿﻼﻣﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﺮوﻑ ﺑﻪ ﺧﻮﺯﯼ ﺍﺳﺖ. ﻧﺎﺻﺮ ﺧﺴﺮﻭ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : “ﺩﺭﺑﺎﺭﯾﺎﻥ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺧﻠﻮﺕ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﺧﻮﺯﯼ ﺳﺨﻦ ﺭﺍﻧﺪﯼ” ﻭ ﺩﮐﺘﺮ ﺯﺭﯾﻦﮐﻮﺏ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺑﯿﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ.
ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﺑﻦ ﺣﻮﻗﻞ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﯿﻢ ﺑﻮﻣﯿﺎﻥ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻋﻬﺪ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﭘﺎﺭﺳﯽ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻗﻮﻡ ﺧﻮﺯﯼ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ. ﺍﯾﻦ ﻗﻮﻡ ﺗﺎ ﻗﺮنها ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮاﻓﺘﺎﺩﻥ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺯﺑﺎنشان ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻫﺠﺮﯼ، ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺰﺍﺭشهایی ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ، ﺣﺘﯽ ﺧﻮﺯﯼﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺍﺳﯿﺮ ﻋﺮبها ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ ﺑﺼﺮﻩ ﮐﻮﭼﺎﻧﺪﻩ شده ﺑﻮﺩﻧﺪ، ﺩﺭ ﺑﺼﺮﻩ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺗﮑﻠﻢ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ.
ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺯﯼ ﻫﯿﭻ ﻭﺟﻪ ﺍﺷﺘﺮﺍﮐﯽ ﺑﺎ ﺯﺑﺎنهای ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻭ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﺁﺭﺍﻣﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ، ﻭ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺑﻦﺣﻮﻗﻞ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺕ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎیی ﺑﻪ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ میرود، ﺯﺑﺎن بومیان خوزستان ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﯾﺎﻧﯽ ﻭ ﻋﺒﺮﺍﻧﯽ ﺍﯾﻨﻬﺎ ﺑﻮﻣﯿﺎﻥ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﻭﻝ ﺧﻮﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺘﻨﺪ، ﺍﺯ ﺑﻘﺎﯾﺎﯼ ﻗﻮﻣﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺰﺍﺭﻩ ﺳﻮﻡ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﺴﯿﺢ ﺩﻭﻟﺖ ﺧﻮﺯﯼﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺁﺷﻮﺭﯼ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﻋﯿﻼﻡ ﺍﺯ ﺁﻥ ﯾﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺯﯾﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺯﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﯿﻢ ﺁﻭﺭﺩ:
ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ : ﺗَﺮَ
ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ : ﻧَﺘَﺮَ
ﺧَﺴﯽ khasi :ﻣﺎﺩﺭ ﺯﻥ ﯾﺎ ﻣﺎﺩﺭ ﺷﻮﻫﺮ
ﺧﻮﺍﺭ khaar : ﺧﻮﺍﻫﺮ
ﺑِﺮﺍﺭ beraar : ﺑﺮﺍﺩﺭ
ﭘِﯿﺎ piyaa : ﻣﺮﺩ
ﻣِﯿﺮَ mera : ﺷﻮﻫﺮ
ﺍَﻓﺘﻮ afto : ﺁﻓﺘﺎﺏ
ﺍُﻭ o : ﺁﺏ
ﭘَﺴﯿﻦ pasin : ﭘﺲ ﺍﺯ ﻇﻬﺮ
ﺍﯾﺴﻮﻥ isoon : ﺍﯾﻨﮏ ﺣﺎﻻ، ﺍﯾﻦ ﺯﻣﺎﻥ
ﺍﻭﺳﻮﻥ oosoon : ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ، ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ
ﺍیلا ila: ﺍﯾﻦ ﻃﺮﻑ
ﺍﻭ ﻻ oola : ﺁﻥ ﻃﺮﻑ
ﮐُﻠﻤِﺠﻮﺭ kolmejoor :ﮐﺎﻭﺵ ﻭﺟﺴﺘﺠﻮ
ﻗَﻠَﭙﯿﺪﻥ ghalapidan : ﺁﻫﺴﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺑﻐﻞ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ
ﺷَﮑﻨﯿﺪﻥ shaknidan : ﺗﮑﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ، ﺷﮑﺎﻧﺪﻥ، ﻟﺮﺯﯾﺪﻥ
ﺷِﯿﻮﻧﯿﺪﻥ shevenidan : ﺑﻪ ﻫﻢ ﺯﺩﻥ
ﮔُﻠﻨﯿﺪﻥ golnidan : ﺭﻭﺷﻦ ﮐﺮﺩﻥ
ﺧُﻔﺘﯿﺪﻥ khoftidan :ﺧﻮﺍﺑﯿﺪﻥ
ﻭِﺭﺳﯿﺪﻥ versidan : ﺑﻠﻨﺪﺷﺪﻥ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ
ﺗﺮِِﺳَّﻦ taresan : ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻦ
ﺑﺰﻧﯿﺪﻥ beznidan : ﺑﯿﺨﺘﻦ، ﺟﺪﺍ ﮐﺮﺩﻥ
ﺍﻧﺠﻨﯿﺪﻥ enjenidan : ﺧﻮﺭﺩ ﮐﺮﺩﻥ
ﺭﻭﻣﻨﯿﺪﻥ romnidan :ﻭﯾﺮﺍﻥ ﮐﺮﺩﻥ
ﭘﺘﯽ ﮐﻮﺭﺩﻥ pati kordan : ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮﺩﻥ
ﺷﮏ shak : ﺗﮑﺎﻥ ﻭ ﻟﺮﺯﺵ
ﭘﯿﺖ ﺧﻮَﺭﺩﻥ peyt khordan : ﭘﯿﭻ ﺧﻮﺭﺩﻥ
ﺩِﺷﺒُﻞ deshbol : ﻏﺪّﻩ
ﻋَﺲ as : ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ
ﺗﯿﻪ tiya : ﭼﺸﻢ
ﮔِﻨﺪﯾﮏ gendik : ﭘﺎﺷﻨﻪ ﯼ ﭘﺎ
ﭘِﺖ pet : ﺩﻣﺎﻍ
ﺗﯿﮏ tik : ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ
ﺑُﺮﮒ borg : ﺍﺑﺮﻭ
ﮐُﻠﻤَﮏ kolmak : ﺁﺭﻧﺞ
ﭼﺎﺱ chaas : ﻧﻬﺎﺭ
ﺷﻮﻭﻡ shoom : ﺷﺎﻡ
ﻧﺎﺷﺘﺎ nashta : ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ
ﭘُﺮﺱ pors : ﻣﺮﺍﺳﻢ ﺧﺘﻢ
ﺳُﻨﮓ ﺳُﻨﮓ song : ﯾﻮﺍﺵ ﯾﻮﺍﺵ ﺁﻫﺴﺘﻪ
ﮔَﭗ gap : ﺑﺰﺭﮒ
ﺗﻮﻭ too : ﺍﺗﺎﻕ
ﺷﻮﻭﻣﯽ shoomi : ﻫﻨﺪﻭﺍﻧﻪ
ﮔِﺮﯾﻮَ geriva : ﮔﺮﯾﻪ
ﻭﺍﯾﻪ vaaya : ﺁﺭﺯﻭ
ﭘﺘﯽ pati : ﺧﺎﻟﯽ
ﮐﺖ ﮐﻮﺭﺩﻥ kot kordan :ﺳﻮﺯﻥ ﻧﺦ ﮐﺮﺩﻥ
ﮐﺖ ﮐﺖ kot kot :ﺧﻮﺭﺩ ﺧﻮﺭﺩ، ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ
ﮐِﻠِﮏ kelek : اﻧﮕﺸﺖ
ﮐﻮﯼ kavi : ﮐﺎﻫﻮ
ﮔﯿﺰ geyz : ﮔﯿﺞ ﻭ ﺧﯿﺮﻩ
ﺗﺎﺭ ﺑﻔﮏ / ﮐﺎﺭ ﺑﻔﮏ tar&kar bafak :دﻋﻨﮑﺒﻮﺕ
ﻟﻮ lo : ﻟﺐ
ﺳﯿلا sila : ﺳﻮﺭﺍﺥ
ﻟّﻔﻮ lafo :ﻣﻮﺝ ﺁﺏ .
ﺍﻣﺎ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺷﻮﺷﺘﺮﯼ ﮐﻪ ﻟﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻋﻠﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺯﯾﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪﯼ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ!!
حسین اسیوند اسدی
برگرفته از: loor.ir