شهلا باورصاد
فروید رساله ای دارد به نام «Das Unheimliche» چیزی در حد «دلهره آور/مخوف». خرداد امسال که با خانواده به لردگان رفتیم، شب را در خانه ی یکی از دوستان ِ قدیمی در روستایی اطراف لردگان خوابیدیم وفردا صبح به سمت دنا راه افتادیم. ناصر دنا را ندیده بود و من می خواستم این رشته کوه فوق العاده زیبا را حتمن به او نشان بدهم. میزبان ما گفت، دنا پیدا نیست و زیر ِ گرد و غبار پنهان است. من گفتم، می رویم از جاده ی سابق یاسوج تا پای قله ی اصلی، و راه افتادیم. از دور که رشته کوه را دیدیدم شک کردیم اصلن از نزدیک هم در آن جا چیزی قابل رویت باشد. از کوه خبری نبود، آن دورترها فقط انبوهی از غبار میدیدی! و واقعن تا خود پای بلندترین قله ی دنا رفتیم تا توانستیم دنا را کمی دید بزنیم. آن چیز ِ دلهره آور را همان موقع حس کردم، ولی در یکی از آخرین سفرهایم به اهواز آن امر مخوف را با تمام وجود لمس کردم. دلهره آوری این امر مخوف در حد ماه گرفته گی یا خورشید گرفته گی ست.
نشسته بودم در اتوبوسی که از جاده ی ایذه به سمت اهواز می رفت. به ده دز رسیدیم. کسانی که این مسیر را بشناسند می دانند از ده دز تا اهواز هنوز حداقل چهار ساعت راه باقی ست. ده دز وسط کوه های بلند زاگرس است و جایی ست دور از دسترس که فضای روستایی خودش را حفظ کرده است. با این که از گرد و غبار در خوزستان خبر داشتم، اما جز در تلویزیون ندیده بودم. اول واقعن بدون ِ اغراق فکر کردم عیب از چشم های من است و یا خواب آلوده ام: دهدز زیر غبار بود؛ غباری ترس ناک. باورنکردنی بود، چون ما هنوز در چهارمحال و بختیاری بودیم و نه خوزستان. دیدم بغل دستی ام نه تعجب کرده است و نه اظهارنظری می کند. پرسیدم: «این گرد و غباره؟» نگاهی به بیرون انداخت و گفت: «ها. حتمن دیگه هوای اهواز تمیز شده. باد آوردش ای طرف.»
از چند نفر از کارگرها و کارمندهای با سابقه ی شرکت نفت پرسیدم، داستان این گرد و غبار چیست. همه شان یک پاسخ داشتند: پیش ترها ماده ای به نام مالچ روی بیابان های عراق و عربستان می ریختند. این ماده آخرین و بی استفاده ترین چیزی ست که در پالایشگاهها از نفت بدست می آید. قبلن ایران به عراق و سوریه و عربستان مالچ می داد تا روی خاک بیابان ها بریزند و خاک را تثبیت کنند. چند سالی ست در فکر افتاده اند از مالچ هم استفاده کنند و به پول تبدیلش کنند. فاجعه ی خوزستان حاصل طمع ِ حریصان است!