در استان لرستان اگر بخواهند براي پسري همسري اختيار كنند طبق توافق خانواده پسر و دختر با تعيين وقت به خواستگاري ميروند. بعضي مواقع هم ممكن است اين پسر و دختر در كودكي با هم نامزد شده باشند. يعني موقعي كه اين دختر متولد شده باشد در هنگام بريدن ناف او طبق درخواست قبلي خانواده پسر بچه ميگويند: اين دختر را به فلان پسر بچه خواهيم داد و در همان ايام كودكي اين پسر و دختر با هم نامزد مي شوند و به اين مراسم مي گويند: “نافه برييه” (نافه بريده) nafa boriya و با آوردن لباس یا چیزهای دیگری مانند طلاء به اصطلاح آن دختر بچه را برای پسر بچه مورد نظر نشان میکنند و باید گفت که نشان کردن در جوانی نیز انجام میشود . که بعد از توافقات ضمنی لباس ها که شامل پیراهن – چادر گل دار- کفش و روسری به همراه قطعهای جواهر توسط یکی از زنان فامیل برای دختر مورد نظر میبرند .
در لرستان پسر و دختر چه نامزد باشند چه نباشند، اگر پدر دختر موافق بود قرار بر اين ميشود كه مثلا فردا شب خانواده پسر براي مراسم خواستگاري و خرج بريدن به صرف شام به منزل دختر بروند. هر چند که صحبت های اولیه را زنان خانواده انجام میدهند . البته اگر خانواده عروس با خواستگاری خانواده داماد موافق باشد و اجازه بدهد که خانواده داماد به خواستگاری بیاید خانواده داماد به پاس این احترام هدیهای به عنوان ( نها شیرینی ) که بیشتر زمانها تفنگ یا گوسفند میباشد با هدایای دیگر به خانه عروس می فرستد که این خود از نشانه های احترام به زن و جایگاه خاص زن در بنیاد خانواده میباشد.
در شب خواستگاری یا (کوخایی گروو ) پدر دختر گوسفندي سر مي برد و از خانواده پسر پذيرائي مي شود.بعد از صرف شام مجلسي براي خرج بريدن تشكيل ميدهند و البته برخی زمانها خرج برو را به شبی دیگر موکول میکنند و از این شب بیشتر از باب آشنای دو خانواده می باشد. خرج بريدن بدينگونه است كه خانواده پسر ميبايست چند سر اسب و گاو و گوسفند و مقداري پول به خانواده دختر بپردازند. بعضي مواقع بجاي خرج بريدن اسب و گاو و گوسفند مبلغي را تعيين ميكنند كه اين مبلغ بين خانواده ها و طوایف مختلف متفاوت می باشد مي باشد و همچنين مبلغي به عنوان شيربها تعيين مي شود كه به آن ميگويند: “هشكه” (خشكه) hoska که به پاس زحمات مادر عروس و تریت دختری پاک دامن و با کمالات و به اصطلاح (زنه ای کو) به مادر عروس داده میشود – هرچند مادر عروس تمام آن پول و در بیشتر مواقع بیشتر از آن را برای دخترش جهاز تهیه میکند
به غير از اين مبالغ داماد موظف است مقداري برنج و روغن و قند و چاي به منزل پدر عروس ببرد كه به آن ميگويند: “آو -ازيفه” (آب وظيفه) ow azifa که وظیفه بردن این اجناس به عهده جوانان و برادران داماد است. بعد از مراسم خرج بريدن و موافقت پدر دختر، يكي از خانواده پسر كه معمولا” برادر او مي باشد، بلند شده و بعنوان تشكر دست پدر دختر را مي بوسد. به اين مراسم( دست بوسان) یا( دس ماچ کرده) می گويند كه بعنوان تشكر و نامزدي دختر و پسر ميباشد.
هنگاميكه خانواده پسر ميخواهند بروند پدر پسر از پدر دختر ميخواهد كه فردا با چند تن از آشنايانش به صرف نهار و همچنين براي بردن چند اسب و گاو و گوسفند تعيين شده به منزلش بيايندکه البته بهانی است برای آغاز رفت و آمد های بین فامیلی و ابراز علاقه خانواده داماد به خانواده عروس وخرسند بودن از این وصلت که البته این مهمانی به خانواده عروس به تنهای ختم نمی شود و خانوادهای عموی عروس عموها یا ( ایل بئوو ) و دایی های عروس ( ایل هالوئو ) هم در این سور حضور دارند
در روز مقرر پدر دختر با چند تن از اقوام نزديك( ایل بئوو ) و( ایل هالوئو ) عروس به منزل خانواده پسر مي روند. بعد از صرف نهار قرار روز عقد را مي گذارند. قبل از رفتن پدر پسر تعدادي اسب و گاو و گوسفند تعيين شده خرج بريدن را طبق انتخاب پدر دختر و همراهانش به آنان ميدهد كه همراه خود مي برند.
چند روز قبل از عروسي عده اي زن كه از نزديكان داماد هستند براي تهيه و مقدمات لباس دوزي به منزل عروس ميروند، و به اين مراسم “رخت برو” (رخت بريدن) می گويند که در این مراسم به رنگ لباس توجه خاص دارند و معمولا رنگهای روشن یا ( کیئو ) آبی را انتخاب میکنند چون بر این عقیده هستند که رنگ روشن باعث روشنای و سپید بختی میگردد این لباس ها شامل گل ونی (gool vani) یا هراتی(herati) و یا سر ون ( (sar vanکلنجه – کوش ((koush و سایر لباس ها میباشد در انتخاب گل ونی بر خلاف رنگ مرسوم که رنگ سیاه میباشد از رنگهای شاد مثل زرد و قزمز و بعضا سبز استفاده میشود که کلنجه را با سکه تزیین کرده اند. ادامه دارد …
جلال قربانی
سلام و درودی بی پایان به شما و جلال عزیز: بسیار عالی نگاشته آداب و رسوم ازدواج در لرستان