دوم آذر ماه برابر با 23 نوامبر، سالمرگ چهره ی جاودانه ی هنر ایران حسین گل گلاب است.
دکتر حسین گل گلاب در سال 1274 در تهران متولد شد . او فرزند ابوتراب خان مصورالملک نقاش زمان قاجار بود که به ادامه تحصيل فرزندش علاقه بسيارداشت. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه علمیه و متوسطه را در دادالفنون به سال 1295 به پایان رساند . او از معلمين فرانسوي دارالفنون زبان فرانسه آموخت و چون شاگرد برجسته اي بود ضمن تحصيل به کار تدريس هم مشغول شد. گل گلاب از گياه شناسان معروف آن دوره بود و اولين کسي است که کتاب طبيعي نوشت.
از سال 1298 تدریس علوم طبیعی را در مدرسه دارالفنون عهده دار شد. وي از 1304تا سال 1307، دوازده جلد کتاب در رشته جغرافيا و طبيعي تهيه کرد که در مدارس تدريس مي شد. همزمان در دانشکده حقوق به تحصیل پرداخت و به دریافت دانشنامه لیسانس در رشته قضایی و علوم سیاسی نایل آمد .
در سال 1307 تصدی کارهای علمی گیاه شناسی در دانشکده پزشکی به عهده او گذاشته شد و از سال 1307 تا 1313 در دبیرستان نظام و دانشکده پزشکی تدریس گیاه شناسی را برعهده داشت . در سال 1314 که کلاس مقدمات طب به دانشسرای عالی انتقال یافت ، به معاونت دانشسرای عالی و دانشکده علوم و ادبیات ، منصوب گردید. در همین سال طبق مقررات قانون دانشگاه ، به دریافت درجه دکترا در رشته علوم نایل شد و به تدریس فیزیولوژی گیاهی در دانشسرای عالی و گیاه شناسی ، در دانشکده پزشکی پرداخت و در سازمان نوین دانشکده ، به استادی کرسی بیولوژی و ریاست آموزشگاه مربوط انتخاب گردید.
دکتر حسین گل گلاب ، در سالهای 1324 و 1326 علاوه بر تدریس ، به معاونت دانشکده پزشکی منصوب شد و تا سال 1327 در این سمت خدمت کرد و از این پس ، از معاونت کناره گیری کرد و فقط به کار تدریس اشتغال ورزید. در سال 1314 به هنگام تشکیل فرهنگستان ، به عضویت این موسسه برگزیده شد و در سال 1315 سر دبیری فرهنگستان نیز به او واگذار گردید . او در وضع واژه های علوم طبیعی ، به ویژه گیاه شناسی ، سهم بسزایی داشت. از سال 1326 تا 1351 همواره خدمات اجتماعی مختلفی را برعهده داشت و به سال 1345 از خدمات دولتی بازنشسته شد و یک سال بعد ، به عنوان اولین استاد ممتاز دانشگاه تهران انتخاب گردید و طی مراسمی از خدمات فرهنگی او قدردانی شد . از سال1349 تا 1354 رییس هیئت مؤسسان و رییس هیئت امنای مدرسه عالی علوم اراک بود . او اواسط سال 1349 در دوره دوم فرهنگستان زبان ایران ، عضو پیوسته بود و در چند گروه واژه ها شرکت کرد .
استاد گل گلاب دردوم آذر 1363 در 87 سالگي در گذشت. در روز هاي پاياني عمر او به تنظيم فرهنگ نامه و بيولوژي گياهان ايران مشتغول بود. که عمر وفا نکرد و معلوم نيست که مطالعات چه سرنوشتي پيدا کرده است.
چگونگی آفرینش شعر و موسیقی سرود «ای ایران»
نواب صفا در کتاب خاطرات خود به نقل از دکتر حسين گل گلاب، شاعر اين سرود آورده است: وقتي در سال هزار و سيصد و بيست و سه ايران تحت اشغال متفقين بود. بعدازظهر يکي از روزهاي تابستان در خيابان شاهد حرکات دور از نزاکت بعضي از سربازان خارجي با مردم بودم. از ناراحتي نمي دانستم چه کنم، بي اختيار راه انجمن موسيقي را که تازه تأسيس شده بود، پيش گرفتم. وقتي خالقي مرا ديد گفت: چرا ناراحتي؟ واقعه را برايش تعريف کردم. او گفت ناراحتي تأثيري ندارد بيا کاري کنيم و سرودي بسازيم. اين بود که سرود اي ايران خلق گرديد. مي گويند زماني که نيروهاي انگليسي و ديگر متفقين، تهران را اشغال کرده بودند. حسين گل گلاب تصنيف سراي معروف، از يکي از خيابان هاي مرکزي شهر مي گذرد. او مي بيند که بين يک سرباز انگليسي و يک افسر ايراني، بگو مگو شده است. سرباز انگليسي، کشيده محکمي به گوش افسر ايراني مي زند. گل گلاب، پس از ديدن اين صحنه، با چشمان اشک آلود به ديدن روح اله خالقي، موسيقي دان مي رود و ماجرا را تعريف مي کند. خالقي مي پرسد، ماجرا چيست؟ او ماجرا را تعريف مي کند و مي گويد: کار ما به اينجا رسيده که سرباز اجنبي توي گوش نظامي ايراني مي زند؟ و با همان حال، مي سرايد: اي ايران، اي مرز پرگهر
علي محمد رشيدي، مدير مجله موزيک ايران و معاون مدرسه موسيقي ملي مي گويد: دست اندر کاران اين سرود به دليل حضور نيروهاي نظامي بيگانه در ايران و اشغال سرزمين مان دست به ساخت آن در آن روزگار زده اند. براي مردم خيلي مهم بود که آذربايجان که بخش مهمي از ايران است در معرض خطر قرار گرفته و ممکن است از ايران جدا شود.درسال هزار و سيصد و يبست و چهار در کنسرتي اين قطعه در تبريز اجرا شد که شور و شوق زيادي برانگيخت و مورد توجه مردم قرار گرفت. اما در هيچ دوره اي اين سرود مورد توجه حکومت نبوده و تنها از طرف مردم حمايت مي شد.
سرود « ای ایران ، ای مرز پر گهر» در فضایی حماسی و در آواز دشتی ساخته شده و ملودی اصلی و پایه ای کار از برخی از نغمه های موسیقی بختیاری که از فضایی حماسی برخوردار است، وام گرفته شده است. از دیگر ویژگی های آن، این است که کلمات بیگانه در آن راه نیافته و تمامی واژگان آن فارسی است.
این سرود در اجرای نخست به صورت کر خوانده شد، اما ساختار محکم شعر و موسیقی آن سبب شد تا در دهه های بعد خوانندگان آن را به صورت تک خوانی اجرا کنند.« ای ایران ، ای مرز پر گهر» بارها در زمان زندگی خلق کنندگانش بروی صحنه آمد و اجرا گردید و می توان گفت که حتا به سینما هم راه یافت چنانکه در سال های پایانی دهه شصت ناصر تقوایی – کارگردان – از زنده یاد حسین سرشار خواننده ی کلاسیک و اپرا خواست که در فیلمش « ای ایران» نقش معلم سرودی را که به دانش آموزانش سرود ای ایران را آموزش می دهد، بر عهده بگیرد.
بيست و هفتم مهر ماه سال هزار و سيصد و بيست و سه در تالار دبستان نظامي دانشکده افسري فعلي سرود اي ايران در حضور جمعي از چهره هاي فعال موسيقي ايران براي اولين بار به طور رسمي اجرا شد. اين اجرا توسط بنان خواننده نام آشناي ايران صورت گرفت. اگرچه نام بنان در موسيقي آوازي ايران شهرتي افسانه اي دارد، اما اسفنديار قره باغي نيز اجراي زيبايي از اين سرود دارد.