كشور بزرگ ايران از اقوام گوناگوني تشكيل شده كه هر كدام از اين اقوام خود از فرهنگ و آداب و رسوم گران‌بهايي برخوردارند و مجموعه‌ي اين فرهنگ‌ها سنگِ بناي فرهنگ ملي ايرانيان را تشكيل مي‌دهد. در واقع، توجه به فرهنگ‌هاي گوناگون قومي به نوعي احترام به سنت‌هاي ارزشمند اقوام ايران زمين است، بنابراين جاي آن را دارد كه هر چه بيشتر اين فرهنگ‌ها مورد توجه و كنكاش علمي قرار گيرند، تا شناخت ما از مردم اين سرزمين كهن بيشتر شود. از جمله اقوام شناسنامه‌دار ايراني ، قوم لُر مي‌باشند. اين قوم بنابر شواهد و مدارك تاريخي و باستان‌شناسي با داشتن تاريخي چند هزار ساله از فرهنگِ اصالت‌مند و ريشه‌داري برخوردار است. در واقع علاوه بر تاريخ كهن، جلوه‌هاي درخشان اين اصالت‌مندي را مي‌توان با بررسي دقيق گنجينه‌هاي فرهنگي و ادبي، آداب و رسوم، موسيقي، نغمه‌ها و آوازهاي ماندگار و … به خوبي دريافت.
با توجه به گستردگي وسعت مناطق لُرنشين در چندين استان كشور از جمله لرستان، كهگيلويه و بوير احمد، چهار محال و بختياري، خوزستان و قسمت‌هايي از استان اصفهان، فارس و ديگر مناطق كشور و تقسيم‌بندي آن‌ها به لر بزرگ و لر كوچك، در اينجا منظور اصلي از بررسي‌هاي فرهنگي، كل قوم بزرگ لُر – فارغ از تقسيم‌بندي‌هاي ساختگي تاريخي و پراكندگي آنان در استان‌هاي مختلف كشور- مد نظر است؛ چرا كه با وجود اين تقسيم‌بندي‌ها و موقعيت متفاوت مكاني استقرارشان، اين قوم بزرگ داراي ريشه‌ها‌ي تاريخي، فرهنگي و زباني مشترك مي‌باشد و ارزش زيادي براي فرهنگ بومي خويش قائلند، در عين حال آنان به فرهنگ ملي احترام گذاشته و به ايراني بودن‌شان افتخار كرده و در طول تاريخ نيز همواره وطن‌دوستي و ميهن‌پرستي‌شان اثبات شده است و اين امر زبانزد خاص و عام بوده و هست.
با توجه به گستردگي حوزه‌ي فرهنگ، در اين نوشتار ضرورت شناخت بيشتر فرهنگ مردم (فولكلور) و ادبيات شفاهي قوم لُر بيشتر مد نظر است؛ زيرا فرهنگ عامه، يکی از منابع و گنجينه‌های ارزشمند فرهنگ هر قوم و ملتی است و توجه و اهميت دادن به آن و ثبت و ضبط و بررسی گونه‌های مختلف قلمرو اين فرهنگ – كه ريشه در گذشته‌هاي دور اين سرزمين دارد – در شرايط امروزی که همه چيز در حال تغيير و تحول است، بسيار ضروري به نظر مي‌رسد.
اگر چه در طي چند دهه اخير، اين مسأله مهم از جنبه‌های گوناگون، مورد توجه علاقه‌مندان اين فرهنگ قرار گرفته و كتاب‌‌ها و نوشته‌هاي ارزشمندي در اين باره نگاشته شده است که در جای خود درخور ستايش و حايز اهميت است، اما با اين همه، هنوز در جمع‌آوري اين ادبيات با ارزش تلاش كامل صورت نگرفته است و لازم است با يك بررسي دقيق و سنجيده و مشاركت فردي و گروهي علاقمندان و متخصصين فرهنگ عامه و يا مؤسسات فرهنگي مرتبط با موضوع، تلاش مضاعفي براي ثبت فرهنگ و ادبيات شفاهي – كه خود دنيايي از تجربه و ميراث نانوشته‌ي قوم لر است- و متأسفانه در طول تاريخ كمتر به آن بهاء داده شده و مكتوب نشده‌اند، به كار گرفته شود. در واقع وقتي كه اين گنجينه‌هاي ادبي و فرهنگي دقيق ثبت شوند، مي‌توان با بررسي مضامين و تحليل محتواي آن‌ها از سنت‌هاي نيكوي گذشته و تجربيات ارزشمند قومي در طول تاريخ بيشتر آگاه شد و بسياري از مطالب نانوشته‌ي تاريخي و معماهاي پاسخ داده نشده درباره‌ي اين قوم را از ميان اين گنجينه‌هاي فرهنگي و ادبي مي‌توان بهتر دريافت.
از جمله گنجينه‌هاي فرهنگي ارزشمند و ادبيات شفاهي قوم لر كه نياز به ثبت و ضبط و بررسي دقيق‌تر دارند، عبارتند از: انواع و اقسام ترانه‌هاي عاميانه (ترانه‌هاي كودكانه، ترانه‌هاي كار، اشعار سوگواري، ترانه‌ها و اشعار حماسي، ترانه‌هاي جشن و شادي و…) انواع متل‌ها، قصه‌ها و افسانه‌هاي عاميانه و اسطوره‌ها؛ انواع لطيفه‌هاي مردمي و شخصيت‌هاي لطيفه‌ساز، شوخي‌هاي عاميانه متناسب با مشاغل گوناگون؛ ضرب‌المثل‌ها و ريشه‌يابي آن‌ها و زمان به كار گيري‌شان؛ چيستان‌ها؛ انواع گوناگون باورهاي عاميانه(از تولد تا مرگ). علاوه بر موارد ذكر شده ثبت دقيق آداب و رسوم قومي در جشن‌ها و شادي‌ها و مراسم آييني كهن(باران‌خواهي، توقف باران و…) مراسم عزاداري و تغييرات آن در طول تاريخ و نوع اشعار غمگيني كه به اين مناسبت‌ها خوانده مي‌شود؛ ثبت دقيق بازي‌هاي محلي و اشعار و ترانه‌هاي ويژه‌ي هر بازي؛ توجه به انواع مختلف موسيقي‌هاي سنتي قوم لر و مقام‌‌هاي آن؛ بازشناخت داستان‌هاي قهرمانان قومي و روايت‌هاي شفاهي درباره‌ي آنان؛ شناخت و ريشه‌يابي انواع و اقسام نمادها در فرهنگ قوم لر؛ شناخت دقيق زبان لري و ريشه‌يابي واژگان آن و ثبت لهجه‌هاي متنوع محلي توسط متخصصان زبان‌شناسي و در كل تلاش براي نوشتن يك فرهنگ لغت ماندگار از قوم بزرگ لُر و ديگر موارد و جلوه‌هاي فرهنگي مي‌تواند به نوعي در بازشناخت و حفظ گنجينه‌هاي ارزشمند فرهنگي و ادبي قوم لُر در شرايط امروزي كه سنت‌ها و تجربه‌هاي سودمند گذشته رو به فراموشي است، تلاش نمود و در نتيجه از غناي فرهنگي و ادبي چند هزارساله‌ي اين قوم بهتر آگاه شد.
علی حسین پور کارشناس ارشد ایران شناسی (گرایش فرهنگ)
برگرفته از : سایت لرنا