پیش گفتار: پاس داشتن آئین شب چله پاسداری از یکی از ارزشهای کهن فرهنگ مردمان ایرانزمین است. انجمن ستین جشنهای ملی را نه در تاریخ اصلی آن بلکه معمولا شنبه و یکشنبه ها برگزار میکند. اما شب چله امسال که به پنجشنبه 20 دسامبر افتاده بود را تصمیم گرفت که در تاریخ اصلی آن به پا دارد. طبیعتا بسیاری از هموندان در این روز کار میکردند و نتوانستند در این گردهمایی ملی شرکت کنند. از طرفی اطلاع رسانی هم در زمان بسیار کوتاهی انجام شد که بر آن انتقاد وارد است. بهر رو آنها که توانستند آمدند و چله شب را به جشن و شادی پاس داشتند.
در این مراسم سیاوش اردو عضو هیئت مدیره ستین سخنانی بشرح زیر ایراد کرد:
شب یلدا درازترین شب سال و یکی از بزرگترین جشنهای ایرانیان است. ایرانیان همواره شیفته شادی و جشن بوده اند و این جشنها را با روشنایی و نور می آراستند. آنها خورشید را نماد نیکی می دانستند و در جشنهایشان آنرا ستایش می کردند. در درازترین و تیره ترین شب سال، ستایش خورشید نماد دیگری می یابد. مردمان سرزمین ایران با بیدار ماندن، طلوع خورشید و سپیده دم را انتظار می کشند تا خود شاهد دمیدن خورشید باشند و آن را ستایش کنند.
خوردن خوراکی ها و مراسم دیگر در این شب بهانه ای ست برای بیدار ماندن. یکی از دلایل گرفتن جشن در این شب زاده شدن مهر است. مهر بمعنای خورشید و یکی از بُغان ایرانی و هندی است و تاریخ پرستش آن به سالها پیش از زرتشت می رسد. و پیش از آمدن زرتشت، این پیام آور ایرانی خدای بزرگ را اهورا مزدا معرفی کرد. یکی از ایزدان اهورایی، مهر ایرانی و هندی بود. مهر ایزدی نیک است و بخشی از اوستا به نام او نامگذاری شده است.
در مهر یشت اوستا، کهن ترین کتاب ایرانیان آمده است: مهر از آسمان با هزاران چشم بر ایرانی می نگرد تا دروغی نگوید. ایزد مهر در یکی از شهرهای خاوری ایران از دوشیزه ای بنام ناهید زاده شد. پس از اندک مدتی کشور به کیش مهر پرستی گروید. مهرپرستی از مرزهای ایران فراتر و به روم رفت. پادشاهان روم به آن گرویدند و دین رسمی روم شد.
یولیانوس یا ژولیانوس یکی از پادشاهان رومی گروه گروه مردم را که دین ترسایی داشتند به دین مهر کشاند و به این آئین دعوت می کرد. هنوز هم نیایش های این شاه رومی با مهر برجاست:«ای پدر آسمان نیایش مرا بشنو.» یولیانوس در این نیایش خدا را پدر می نامد و این اسمی بود که ترسایان به تقلید از مهرپرستان به خدای خود گذاشتند. رومیان سالهای بسیار زادروز مهر و شب چله را جشن می گرفتند و آن را آغاز سال می دانستند.
حتی پس از گسترش دین مسیحیت باز کشیشان نتوانستند از گرفتن این جشنها جلوگیری کنند و به ناچار مجبور شدند به دروغ این شب را زادروز عیسی مسیح معرفی کنند تا روز 25 دسامبر را به بهانه تولد عیسی مسیح و نه تولد ایزدمهر، جشن بگیرند.
هنگامی که به آیین و مراسم مسیحیان در کریستمس نگاه می کنیم، بسیاری از نشانه های ایرانی این مراسم را می یابیم. ایرانیان باستان در شب چله درخت سروی را با دو رشته نوار نقره ای و طلایی می آراستند. بعدها مسیحیان درخت کاج را به تقلید از مهرپرستان و ایرانیان تزئین کردند. مهر از دوشیزه باکره ای به نام آناهیتا در درون غاری زاده شد. که بعدها مسیحیان عیسی را جایگزین مهر و مریم را جایگزین آناهیتا قرار دادند.
یکی دیگر از وام گیریهای مسیحیان از مهرپرستان، روز مقدس یعنی یکشنبه است که به معنای روز خورشید و مهر است که روز مقدس مهرپرستان بود. Ernest Renan فیلسوف فرانسوی در باره آئین مهرپرستی گفته است: اگر عیسویت به هنگام گسترش خود بر اثز بیماری و مرگ Mari باز می ایستاد، سراسر جهان به آئین Sunday یا همان مهر می گروید.
سیاوش ارُدو
برگرفته از کتاب دکتر میرجلاالدین کزازی، استاد زبان و ادبیات پارسی
man az iran hastam va be shoma azizan eftekhar mikonam shomaed ke name iran ra sar boland kardid va farhange ma ra be donya neshan khahid dad dooroddd
دست همگی درد نکنه، همه چیز عالی بود